Levensstijl bepaalt helft van dementiekans 50-plusser
Vijftigers en zestigers die ongezond leven, kunnen hun kans om dement te worden halveren door gezonder te gaan leven. Dat blijkt uit een dementie-voorspellend rekenmodel – de LIBRA-index, ontwikkeld aan de Maastrichtse universiteit en het UMC+. Ook zeventigers kunnen dementie nog weren door gezonder te gaan leven, maar minder krachtig. Bij tachtigers was geen meetbaar effect van gezonder gaan leven. Dat blijkt uit een dinsdag uitgekomen publicatie in het Journal of Alzheimer’s Disease. De LIBRA-index is niet het enige dementie-voorspellende model dat bestaat, maar hij is wel als enige helemaal gericht op risicofactoren waar iets aan te doen is. De kans op dementie wordt vooral bepaald door iemands leeftijd. Daarnaast zijn geslacht (meer vrouwen dan mannen worden bij dezelfde leeftijd dement), opleiding en sommige genen belangrijk. Maar daar kunnen volwassenen weinig meer aan doen. Veel mensen denken dat dementie je lot is. Dat er niets aan te doen is om het te voorkomen. Dat is niet zo”, zegt psycholoog en epidemioloog Sebastian Köhler [geen familie, wk] van het Alzheimer Centrum Limburg en coördinator van het LIBRA-project. „Eerder is uitgerekend dat het aantal alzheimerpatiënten met een derde daalt als iedereen gezond leeft. Een derde minder patiënten scheelt veel leed, kosten en maatschappelijke belasting. Ja, ik weet dat leefstijlverandering moeilijk is, maar als er een pilletje zou zijn dat de kans op dementie met een derde verlaagt, wil iedereen dat slikken.”
Zeventigers
Wie zijn dementiekans wil verlagen kan daar het best vroeg mee beginnen. Vijftigers en zestigers die nu ongezond leven, blijkt uit het nu gepubliceerde onderzoek, kunnen hun dementiekans in de komende 8 jaar halveren van ongeveer 6 naar 3 procent door gezond te gaan leven. Maar zeventigers met dezelfde risicofactoren die ook gezond gaan leven verlagen hun kans nog maar met 30 in plaats van 50 procent. Voor de zeventigers in dit onderzoek betekende dat een verlaging van 13 naar 9 procent om de komende 7 jaar dement te worden.
De LIBRA-index is twee jaar geleden gemaakt door uit 300 eerdere dementie-onderzoeken factoren in een rekenmodel te verwerken die de kans op dementie verhogen of verlagen. Dat model werd in een strikte consensus-procedure voorgelegd aan deskundigen. Vorige week promoveerde neuropsycholoog Kay Deckers in Maastricht op de ontwikkeling van LIBRA.
De LIBRA-index is dus gemaakt op basis van onderzoek en oordelen van experts. „Daarna zijn we gaan kijken of het model doet wat het moet doen”, zegt Köhler. In de gisteren uitgekomen publicatie is dat bij bijna 10.000 mensen getest. Zij deden de de afgelopen jaren mee aan zes grote Europese onderzoeken naar ouder wordende mensen. Van die mensen was bekend welke risicofactoren ze hebben en ook wie er na verloop van de jaren dat het onderzoek duurde dement werden.
Kans op dementie wordt kleiner.
Doordat er steeds meer oude mensen komen, neemt het aantal dementiepatiënten de komende jaren toe. Köhler: „Maar tegelijkertijd is de kans dat iemand van 80 jaar oud dement wordt inmiddels 20 procent lager dan 20 jaar geleden. Men denkt dat dat door leefstijlveranderingen komt. Er is veel aandacht gekomen voor de preventie van hart- en vaatziekten en daar profiteren de hersenen ook van.”
Wat goed is voor het hart, is goed voor het hoofd, is een gevleugelde uitspraak. Dat is ook te zien aan veel van de beïnvloedbare risicofactoren in de LIBRA-score, zoals hoge bloeddruk en cholesterolgehalte. Stress en depressie, nierfunctie en mentale activiteit lijken van groter belang voor het brein dan voor het hart.
Pak iets nieuws aan!
Köhler: „Met mentale activiteit bedoelen we niet sudoku’s maken, maar het aanhouden van een actieve, nieuwsgierige leefstijl. De bereidheid om nieuwe talen te leren, boeken te lezen, andere culturen leren kennen. Kortom, kom uit de comfortzone en pak iets nieuws aan.”Begin volgend jaar moet de LIBRA-index online komen. Köhler: „Dan komt er ook een app waarmee mensen zich kunnen laten coachen om gezonder te leven.” Het Alzheimer Centrum Limburg stimuleert, met financiële steun van de provincie, Limburgers om gezonder te gaan leven en zo dementie terug te dringen. De toegang tot de Libra-index wordt niet beperkt tot Limburgers. Iedereen kan dan zijn dementierisico online bepalen.
OPLEIDING
Wil je senioren helpen om meer gezond te leven?
Volg dan de opleiding Bewegingsdeskundige Seniorensport
BRONNEN: NRC.nl – Journal of Alzheimer’s Disease
Bekijk de publicatie op NU.nl
Bekijk het onderzoek in het Journal of Alzheimer’s Disease