In 2023 werd bij 128.000 nieuwe patiënten kanker vastgesteld, 2.000 meer dan in 2022. De stijging ten opzichte van 2022 is volgens verwachting (zie ons Trendrapport kanker in 2032) op basis van de bevolkingstoename en het groeiende aandeel ouderen in de bevolking. Op dit moment leven ruim 900.000 mensen met kanker in Nederland. In de nieuwe cijfers is ook gekeken naar het stadium van diagnose. Daaruit blijkt dat er grote variatie is bij de verschillende kankersoorten in welk stadium de diagnose wordt gesteld.

Stadium bij diagnose

Het stadium bij diagnose wordt vanaf 1989 landelijk vastgelegd in de Nederlandse Kankerregistratie (NKR). Deze informatie is te raadplegen op NKR Cijfers. De stadiumverdeling is verwerkt tot en met 2022, voor 2023 zijn deze gegevens nog niet beschikbaar. Kanker van de schildklier en het baarmoederlichaam, alsmede melanoom worden vaak (in ongeveer 70%) in een gunstig stadium ontdekt; bij kanker van de borst, baarmoederhals, prostaat en nier is dat ongeveer de helft. Bij kanker van de slokdarm, maag, galwegen en alvleesklier is dat maar in ongeveer 10% van de diagnoses het geval.

Bij veel vormen van kanker is de verdeling naar stadium de afgelopen decennia niet veel veranderd, omdat het moment waarop symptomen optreden niet is veranderd. Bij een aantal soorten kanker is het aandeel ongunstig stadium gestegen, bij longkanker bijvoorbeeld van ruim een kwart in 1989 naar bijna de helft in 2022. Dit lijkt een negatieve ontwikkeling, maar in de afgelopen decennia zijn de technieken om uitzaaiingen op te sporen sterk verbeterd. Hierdoor kan bij steeds meer patiënten het ‘werkelijke’ stadium worden bepaald en een passende behandeling worden aangeboden. Kanker van de schildklier en het baarmoederlichaam, alsmede melanoom worden vaak (in ongeveer 70%) in een gunstig stadium ontdekt; bij kanker van de borst, baarmoederhals, prostaat en nier is dat ongeveer de helft. Bij kanker van de slokdarm, maag, galwegen en alvleesklier is dat maar in ongeveer 10% van de diagnoses het geval. Het bevolkingsonderzoek heeft bij borst- en darmkanker het aandeel vroegere diagnoses verhoogd. Bij borstkanker steeg het aandeel gunstig stadium van 28% eind jaren ’80 naar 45% in 2022. Bij darmkanker was er een stijging van 19% naar 25%. Ook bij melanoom en prostaatkanker is het aandeel gunstig stadium toegenomen.

Kanker aan inwendige organen vaak laat opgespoord

Of kanker in een gunstig stadium wordt ontdekt hangt vooral af van het vroegtijdig optreden van symptomen, zoals een zichtbare huidafwijking (huidkanker), een knobbel die je kunt voelen (bijvoorbeeld in de borst, schildklier of zaadbal) of bloedverlies. Ook bevolkingsonderzoeken dragen bij aan vroege opsporing. Kanker die ontstaat in een van de inwendige organen geeft vaak pas laat symptomen die vaak algemeen van aard zijn en waarbij een relatie met kanker niet meteen wordt gelegd. Hierdoor wordt de ziekte bij een aanzienlijk deel van de patiënten met kanker van de long, maag, slokdarm, galwegen, alvleesklier en eierstok in een ongunstig stadium ontdekt.

Veranderingen in NKR cijfers

In NKR cijfers hanteren we voor het eerst de internationale afspraak om niet-invasieve tumoren in de blaas en overige urinewegen mee te tellen bij het totale aantal kankergevallen in deze organen. Dit is met terugwerkende kracht ingevoerd voor alle diagnosejaren vanaf 1989. Hierdoor lijkt de incidentie van blaaskanker fors gestegen (in recente jaren met zo’n 3.000 diagnoses per jaar). De trend is echter hetzelfde gebleven. Door deze aanpassing zijn onze cijfers beter vergelijkbaar met andere registraties.

Verder wordt in de NKR Cijfers nu ook basaalcelcarcinoom (BCC) van de huid getoond. De incidentie van deze goed-behandelbare vorm van huidkanker is landelijk beschikbaar vanaf 2017. BCC van de huid wordt echter niet meegenomen in het totaal van huidkanker en ook niet in het totaal van alle kankersoorten.

De aanbevelingen voor minder kans op kanker

Bron: WKOF.nl

De aanbevelingen van het Wereld Kanker Onderzoek Fonds

Het Wereld Kanker Onderzoek Fonds heeft aanbevelingen ontwikkeld om iedereen te helpen de kans op kanker te verkleinen. Dat hebben we gedaan op basis van ons grootste onderzoek ooit naar voeding en leefstijl in relatie tot kanker.

Rood, oranje of groen: zie wat je zelf kan doen

Het Wereld Kanker Onderzoek Fonds heeft haar aanbevelingen voor gezonde voeding en leefstijl voor je samengevat in een handige schijf met kleuren. Het werkt als een verkeerslicht. Het laat je snel en makkelijk zien wat wel of niet gezond is.

Klik hier voor de handige schijf met aanbevelingen

Het opvolgen van elke aanbeveling is goed voor je gezondheid. Maar het best is om – indien mogelijk – alle aanbevelingen op te volgen.

Aanbeveling 1: Blijf op een gezond gewicht

Houd je gewicht binnen gezonde grenzen en voorkom gewichtstoename op volwassen leeftijd.

Met gezonde grenzen bedoelen we een Body Mass Index (BMI) tussen 18,5 en 24,9 kg/m².

Aanbeveling 2: Kom in beweging

Maak lichaamsbeweging onderdeel van je dagelijks leven – loop meer en zit minder.

Aanbeveling 3: Eet veel volkorenproducten, groente, fruit en peulvruchten

Maak volkorenproducten, groente, fruit en peulvruchten, zoals bruine bonen en linzen een belangrijk onderdeel van je dagelijkse voeding.

Aanbeveling 4: Eet zo min mogelijk fastfood en ander voorbewerkt voedsel waar veel vet, zetmeel en suiker in zit

Het beperken van deze producten helpt je minder calorieën binnen te krijgen en je gewicht gezond te houden.

Aanbeveling 5: Beperk het eten van rood en bewerkt vlees

Eet weinig rood vlees, zoals rund-, varkens- en lamsvlees. Eet weinig of geen bewerkt vlees.

Aanbeveling 6: Drink zo min mogelijk dranken met toegevoegde suikers

Drink vooral water en ongezoete dranken.

Aanbeveling 7: Drink zo min mogelijk alcohol

Voor de preventie van kanker kun je het best geen alcohol drinken.

Aanbeveling 8: Gebruik geen voedingssupplementen voor de preventie van kanker

Probeer de voedingsstoffen die je nodig hebt alleen uit voeding te halen.

Aanbeveling 9: Voor moeders: geef je baby borstvoeding, indien mogelijk

Borstvoeding is goed voor zowel moeder als kind.

Aanbeveling 10: Na de diagnose kanker: volg onze aanbevelingen, indien mogelijk

En ook heel belangrijk

Om je kans op kanker te verkleinen is het ook belangrijk om niet te roken. Voorkom blootstelling aan tabak en te veel zon.

Wist je dat…

…je door het opvolgen van deze aanbevelingen minder zout, verzadigde vetten en transvetten binnenkrijgt? Dit kan je helpen ook andere ziekten, zoals hart- en vaatziekten en diabetes, te voorkomen.

Opleiding Leefstijlspecialist Oncologie voor trainers, leefstijlcoaches, beweegspecialisten

Fitnesstrainers, leefstijlcoaches, personal trainers kunnen begeleiding bieden aan deze groep en een belangrijke rol spelen bij het aanleren van een gezonde leefstijl na afloop van de behandeling om risico's op terugkeer of het ontstaan van (een nieuwe) vorm van kanker te verminderen en om fysiek, emotioneel en sociaal welbevinden te verbeteren.

Wil jij hier ook een steentje aan bijdragen? Bekijk dan onze opleiding Leefstijlspecialist oncologie via deze pagina: Opleidingspagina Leefstijlspecialist Oncologie